Barka mieszkalna to jednostka pływająca, zaprojektowana lub zaadaptowana do celów mieszkalnych. Może być bez napędu lub wyposażona we własny napęd.
Barki mieszkalne są zwykle jednostkami płaskodennymi o niewielkim zanurzeniu, często nie są wyposażone w napęd, ponieważ są one zwykle zacumowane na stałe w jednym miejscu. Zazwyczaj są wtedy podłączone do lokalnych sieci wodno-kanalizacyjnych i energetycznych. Jednostki, które są w stanie samodzielnie pływać klasyfikuje się jako rodzaj jachtu motorowego, przeznaczonego do pływania wypornościowego z niedużą prędkością. Cechy nautyczne umożliwiają wykonywanie dłuższych rejsów turystycznych po wodach śródlądowych (lub rzadziej po morskich wodach wewnętrznych i przybrzeżnych).
Stanowić mogą tanią alternatywę mieszkaniową, pełnić też mogą funkcje hotelowe, gastronomiczne czy rozrywkowe.
Barki mieszkalne cieszą się popularnością w Holandii, są one podłączone do miejskich sieci wodno-kanalizacyjnej i energetycznej, a na wielu z nich urządzone zostały ogródki, gdzie od wielu lat są tradycyjnie używane w odpowiedzi na zdarzające się tam powodzie. Pływające mieszkania rozpatrywane są tam również jako perspektywiczne rozwiązanie problemu przeludnienia, wzrostu cen ziemi oraz spodziewanego podniesienia się poziomu wód wskutek efektu cieplarnianego.
Barki mieszkalne popularne są też w wielu innych krajach na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy. W Hamburgu na barce z 1906 zbudowano ewangelicki „Kościół Wioślarzy”.
Pierwsze egzemplarze pojawiają się też w Polsce.
